PROJEKT | Dziady Noworoczne wartością dla pokoleń
W ramach dofinansowania z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Niematerialne – przekaż dalej, w okresie od 1 sierpnia do 31 października 2024 roku zrealizowaliśmy szereg fascynujących zadań. Naszym celem było wsparcie międzypokoleniowego przekazu wiedzy i umiejętności, co zrealizowaliśmy m. in. poprzez organizację ośmiu inspirujących warsztatów gry na heligonce.
Podczas tych spotkań uczestnicy w różnym wieku i o różnym poziomie zaawansowania mieli okazję zanurzyć się w bogactwo melodii dziadowskich z malowniczej Żywiecczyzny. Uczestnicy poznali dźwięki rodem z Kamesznicy, Lalik, Łodygowic, Pietrzykowic, Zarzecza, Żabnicy, Milówki, Zwardonia, Szarego i Szczyrku, odkrywając nie tylko muzyczne skarby, ale również tradycje i historie towarzyszące tym utworom.
Warsztaty te stały się prawdziwym świętem wspólnego muzykowania, łącząc pokolenia i ożywiając lokalną kulturę. Powstały również nagrania, które umożliwią uczestnikom warsztatów oraz wszystkim chętnym naukę melodii w przystępny sposób. Dzięki nim każdy będzie mógł w domowym zaciszu odkrywać piękno dźwięków granych na heligonce i zgłębiać tradycyjne melodie, tworząc własne muzyczne historie. To wyjątkowa okazja, by przywrócić życie dawnym utworom i wprowadzić je do współczesnego repertuaru.
Warsztaty poprowadzili: Maksymilian Czerwiński, Łukasz Kupczak
PRZEJDŹ DO LEKCJI
Warsztat praktyczny tworzenia strojów
i rekwizytów dziadowskich
Dodatkowo zorganizowaliśmy warsztaty praktyczne, które wprowadziły uczestników w fascynujący świat tradycyjnych strojów i rekwizytów dziadowskich. Młodsze i starsze pokolenie wspólnie zasiedli przy stołach, zaangażowani w proces twórczy, który był nie tylko edukacyjny, ale także niezwykle inspirujący. Wykonywali z pasją elementy strojów takich postaci, jak Cygon, Pachołek czy Macidula, co pozwoliło im na głębsze zrozumienie lokalnych tradycji oraz znaczenia tych postaci w kontekście kulturowym.
Warsztaty te były zorganizowane w sposób, który sprzyjał współpracy i wymianie doświadczeń. Uczestnicy mieli możliwość korzystania z różnorodnych materiałów i technik, co pobudziło ich kreatywność i umożliwiło odkrycie własnych talentów. Wspólne tworzenie kostiumów zbliżało ich do siebie, budując nie tylko relacje, ale także poczucie wspólnoty i przynależności do lokalnej tradycji.
Efektem końcowym były nie tylko kolorowe, artystycznie wykonane kostiumy, ale również niezatarte wspomnienia, które uczestnicy będą nosić w sercu. Każdy z nich mógł poczuć się częścią żywej tradycji, odkrywając znaczenie kulturowe strojów i rekwizytów dziadowskich. Te warsztaty były nie tylko zwykłym zajęciem, lecz prawdziwą podróżą w głąb lokalnej kultury, która poszerzyła ich horyzonty.
W rezultacie, oprócz nowo powstałych kostiumów, zbudowano nowe przyjaźnie i relacje międzyludzkie. Radość z tworzenia wspólnego dzieła oraz wzbogacone zrozumienie lokalnego dziedzictwa przyczyniły się do wzrostu świadomości na temat znaczenia tradycji. Uczestnicy warsztatów zostali wyposażeni w wiedzę i umiejętności, które będą mogli przekazać kolejnym pokoleniom, tym samym kontynuując żywotność kulturowych praktyk w swojej społeczności. Warsztaty te stanowią solidny fundament dla przyszłych inicjatyw, które będą wzmacniały lokalne dziedzictwo i inspirując młodsze pokolenia do aktywnego uczestnictwa w jego pielęgnowaniu.
Warsztat „powinszowań” czyli tradycyjnych życzeń
Podczas jednego ze spotkań poświęconych tradycyjnym życzeniom „Winszowań” usłyszeliśmy magiczne słowa: „(…) coby się wam darzyło, mnożyło (…)”. Te proste, a zarazem pełne znaczenia frazy, wypowiadane przez reprezentanta grupy dziadowskiej dla gospodarza domu, ujawniają głęboką moc, jaką niosą ze sobą życzenia. Każde z tych słów to nie tylko wyraz dobrej woli, ale również nośnik tradycji i kulturowych wartości, które przez wieki przetrwały w pamięci społeczności.
W trakcie warsztatów uczestnicy mieli okazję zgłębić znaczenie „Winszowań”, odkrywając, jak te życzenia tworzą most łączący przeszłość z teraźniejszością. Młodsi uczestnicy z zainteresowaniem słuchali opowieści starszych członków grupy, którzy z pasją dzielili się swoimi wspomnieniami związanymi z tymi obrzędami. W ten sposób nie tylko przywracaliśmy do życia zapomniane tradycje, ale także tworzyliśmy przestrzeń do dialogu między pokoleniami.
Atmosfera podczas warsztatów była twórcza i radosna. Uczestnicy wspólnie wymieniali się pomysłami, tworząc nowe interpretacje tradycyjnych życzeń, a także komponując własne, z serca płynące frazy, które mogłyby stać się częścią przyszłych obrzędów. Takie interakcje wzmacniały poczucie przynależności do lokalnej społeczności i zachęcały do aktywnego uczestnictwa w pielęgnowaniu tradycji.
Dzięki tym warsztatom nie tylko ożywiliśmy nasze tradycje, ale również zjednoczyliśmy pokolenia. Każdy z uczestników mógł poczuć się częścią czegoś większego, a radość z twórczej pracy i wspólnego dzielenia się wiedzą stworzyła niezatarte wspomnienia. Te doświadczenia na pewno wpłyną na ich przyszłe działania, inspirując ich do dalszego odkrywania i przekazywania bogactwa lokalnej kultury.
Spotkanie „Żywe Podcasty”
W ramach naszego projektu skoncentrowaliśmy się na edukacji i podnoszeniu świadomości społecznej, szczególnie wśród młodego pokolenia, na temat znaczenia dziedzictwa niematerialnego w lokalnej kulturze. Zorganizowaliśmy otwarte spotkanie pod nazwą „Żywe Podcasty”, podczas którego prelegenci związani z tradycją dziadowską podzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem. To wydarzenie stworzyło unikalną platformę do wymiany myśli oraz dyskusji na kluczowe tematy związane z zachowaniem i kultywowaniem tradycji.
Aby utrwalić te cenne informacje dla przyszłych pokoleń, dokumentowaliśmy elementy niematerialnego dziedzictwa poprzez publikację nagrań wideo z wystąpień prelegentów. Te materiały nie tylko ułatwiają dostęp do wiedzy na temat dziadowskich tradycji, ale także angażują młodzież, inspirując ją do odkrywania i aktywnego uczestnictwa w lokalnym dziedzictwie. Dzięki temu projektowi nie tylko promujemy świadome podejście do kultury, ale także budujemy mosty między pokoleniami, wzmacniając lokalną tożsamość i tradycję.
Dzięki zorganizowanym warsztatom z zakresu muzyki dziadowskiej, tworzenia strojów oraz rekwizytów związanych z tradycją Winszowań, udało nam się skutecznie przekazać wiedzę na temat niematerialnego dziedzictwa, jakim są obrzędy Dziadów Noworocznych na Żywiecczyźnie. Warsztaty były prowadzone przez doświadczonych depozytariuszy, takich jak Łukasz Kupczak, Maksymilian Czerwiński, Stanisław Kubica, Grzegorz Wędzel i Mateusz Kurowski, a także przez prelegentów: Barbarę Rosiek, Andrzeja Maciejowskiego, Czesława Weglarza i Grzegorza Kuśnierza.
W trakcie zajęć uczestnicy mieli dostęp do materiałów edukacyjnych, takich jak filmiki oraz skrypty, które wspierały ich w przyswajaniu tradycji. Naszym celem było nie tylko zapoznanie uczestników z bogactwem kulturowym regionu, ale także zainspirowanie ich do poszukiwania własnych korzeni i lokalnych tradycji.
Mamy nadzieję, że uczestnicy warsztatów podejmą wysiłki w odkrywaniu tradycji dziadowskich w swoich rodzinach i miejscach zamieszkania. W przyszłości chcielibyśmy, aby stali się aktywnymi uczestnikami grup kolędniczych, zarówno jako muzycy, jak i osoby wcielające się w postacie przebierańców, w ten sposób kontynuując i ożywiając lokalne obrzędy.
